اهمیت اعضاء رئیسه بدن و چگونگی مراقبت و حفظ سلامت و بهداشت آن ها

اعضای رئیسه مغزِ، قلب و کبد است و مثل چرخ‌دنده‌های ساعت هستند که اگر هرکدام از اینها دچار اشکال شود، بقیه هم آسیب می‌بینند. قلب منشأ نیروی حیاتی بدن، مغز منشأ نیروی حسی و حرکتی بدن، کبد منشأ نیروی غذارسان بدن است.

بنابراین با توجه به وظیفه مهمی که این اعضاء در حفظ سلامت عمومی بدن دارند، دانستن چگونگی مراقبت، تقویت و همچنین رعایت بهداشت اعضاء رئیسه بدن از اهمیت زیادی برخوردار است.لذا ما در این نوشتار به این اصول کلی مراقبت از این اعضاء می پردازیم.

با ما همراه باشید.

بهداشت قلب:

در طب اسلامی و طب سنتی اساس سلامتی قلب می باشد. لذا در بحث درمان محور و اساس سلامتی  قلب است و منشأ بیماریها هم بیماری قلب است، یعنی اگر ما یک قلب سالم داشته باشیم یک مغز و کبد و معده و گوارش سالم هم خواهیم داشت.

- امام رضا علیه السلام در رساله ذهبیه می فرمایند:

(ملک الجسد فهو القلب) یعنی پادشاه حقیقی بدن انسان قلب می باشد.

پس قلب محور سلامت می باشد و یکی از تفاوت های طب سنتی با طب مدرن در این است که در طب مدرن اساس را مغز قرار می دهند و مغز محور می باشند اما در طب سنتی و طب اسلامی اساس قلب محوری ست و محور را در سلامت قلب می داند، لذا در بحث تغذیه سفارش شده که از روشی انتخاب کنید که به قلب شما آسیب نرسد زیرا اولین عضوی که نشان از حیات جنین دارد ضربان قلب می باشد و آخرین عضوی که در بدن از کار می افتد قلب می باشد.

- امام رضا(ع) می فرماید : مغز یکی از سربازان قلب محسوب می شود و همچنین می فرمایند : شادی و نشاط موجب تقویت و سلامت قلب می شوند و فکر و خیال منفی و غم و غصه و اندوه هم باعث بیماری قلب می شود و اگر قلب انسان مریض و بیمار شود سایر اعضای بدن سالم نخواهند ماند .

- فرمان نهایی را قلب صادر می کند، گرچه مغز ادراکات و اعصاب ما را فرماندهی می کند اما اگر قلب نباشد که روح حیوانی را به مغز تزریق نکند، مغز قادر نخواهد بود که فرمانهای عصبی را صادر کند و اعصاب حرکتی و حسی  کارهای خود را انجام دهند، لذا اگر توصیه به ورزش در طول روز می شود و منع از غذاهای صنعتی و فست فودها و دخانیات برای سلامتی قلب می باشد.

•  در قرآن واژه (قلب ) و مشتقات آن بیش از 150 بار آمده است .

• درباره قلب اکثراً ترجمه میکنند به (عقل) چون عقل منشأ ادراکات و احساسات است اما در سوره مبارکه حج آیه 46 میفرماید: ( لا تعمل ابصار و لکن تعمی القلوب التی فی الصدور )یعنی قلبی که ما می گوییم کور است و نمی بیند و درک نمیکند منظور همین قلب صنوبری که در قفسه سینه قراردارد.

•  در طب سنتی به قلب فقط به عنوان یک پمپاژ کننده خون نگاه نمی شود، بلکه قلب مرکز و منشأ احساسات و مرکز حافظه و شعور بشری است .

 یک محقق خارجی کتابی دارد تحت عنوان (رمز و راز قلب) در این کتاب با ارائه یک آمار گفته است، کسانی که پیوند قلب داشته اند و گفته اخلاق و رفتار وخصوصیات روانی  و افکار آنها مانند رفتار و خلقیات اهداء کننده قلب می باشد. مثلاً کسی که اهل سخاوت بوده یا ترسو و یا شجاعت  داشته بعد از مدتی که قلب به پیوندی را دریافت می کند. می بیند این شخص دارای سخاوت و شجاعت شد و بعد از بررسی معلوم می شود اهداء کننده قلب از صفت سخاوت و شجاعت برخوردار بوده است. پس قلب علاوه بر یک پمپاژ کننده خوب دارای یک حافظه سلولی بسیار پیشرفته می باشد و اهمیت آن از مغز هم بالاتر میباشد.

•  سیب موجب فرح و شادی و تقویت قلب می شود .

 از امام صادق(ع) و امام رضا(ع) روایت شده است : که هرروز صبح  یک عدد سیب میل کنید تا بیمار نشوید (زیرا سیب موجب تقویت عضلات قلب و فرح و شادی میشود و تقویت کننده روح حیوانی است) .

•  برای درمان کم خونی  ، نامرتبی ضربان قلب، تپش قلب، نوسان قلب مصرف فالوده سیب قبل از خواب و ناشتا بسیار مفید میباشد .

•  طرز تهیه فالوده سیب: دو عدد سیب بزرگ قرمز رسیده + یک لیوان عرق بیدمشک + دو قاشق غذا خوری عسل .

• یکی از مهمترین دشمنان قلب مصرف سیگار می باشد ( درمان ترک سیگار یک جو غیرت است).

• برای تقویت اراده و روان استفاده از دمنوش های آرامبخش و تقویت کننده اراده مثل باد رنجبویه، سنبل الطیب، گل گاوزبان به شرط نداشتن فشارخون مفید می باشد.

•  یکی از راههای حفظ سلامت قلب تعدیل و تناسب وزن می باشد.

• مصرف زیاد چای سبز برای قلب مضر است خصوصاً کسانی که تپش قلب ، ضعف قلب و ضربان بالای قلب دارند.

• در موقع هضم غذا ورزش و کار نکنید. 

•  با دست چپ به تنهایی بار سنگین حمل نکنید. 

•  همیشه طوری بخوابید که پاهای شما قدری بالاتر از سطحی باشد که سرتان قرار گرفته و به پهلوی راست بخوابید.

•  از ماندن در حمام خیلی داغ به مدت طولانی پرهیز کنید. 

• به اندازه کافی خواب و استراحت کنید. 

•  وزن بدن خود را همیشه کنترل کنید.

• غم و اندوه باعث تنگی عروق قلب می شود و خنده و شادی موجب گشادی رگ های قلب می شود.

•  دردهای نقطه ای و آنی جز دردهای قلبی می باشد اما دردهای نقطه ای و آنی و تیر کشنده جز دردهای قلبی نیستند.

 دردهای قلبی معمولا در اثر دو عامل ایجاد می شود

 1- بعد از فعالیت زیاد

2- بعد از هیجانات و ناراحتی های زیاد.

• - سکته ها  معمولا در اوائل صبح و شروع بکار صورت می گیرد (هنگام صبح، هنگام وضوء و نماز) زیرا عروق بدن  آمادگی لازم را ندارند و باید تدریجا آماده فعالیت شوند. 

•  در شروع ناراحتی حمله قلبی احساس درد در ناحیه سینه و رنگ پریدگی و تنگی نفس وجود دارد. 

• ناراحتی های قلبی معمولا در حالت فعالیت ورزشی بروز می کنند

بهداشت مغز

 هر اندامی دارای اعتدال مزاج ویژه خود می باشد اعتدال مزاج مغز در حالتی است که رطوبت زیاد داشته باشد یعنی سرد و تر است.

•  اعتدال در خواب و بیداری نشانه اعتدال مزاج و نیکو بودن مزاج مغز می باشد.

•  خواب بیش از حد نشانه تری و سردی مزاج مغز است 

•  بی خوابی زیاد علامت خشکی و گرمی مزاج  و معرف گرمی و خشکی مزاج مغز می باشد.

•  از جمله علائم غلبه سودا ، وسوسه و خیالات و افکار زیاد است.

• استفاده از عطرهای طبیعی بسیار سودمند می باشد.

بهداشت کبد 

  کبد بزرگترین عضو بدن است که در سمت راست شکم زیر انتهای دنده‌ها قرار دارد و حدود یک و نیم کیلو گرم وزن آن است و سُکان کشتی بدن و آخرین طبخ و تصفیه خانه دستگاه گوارشی است که مانند صافی انواع غذاها غیر از چربی‌ها از آن عبور کرده و تصفیه شده و مواد مفید آن، جذب خون می‌شود.

کبد یکی از اعضای حساس و مهم بدن است و به عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه و پادگان و سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود، سلامت و زندگی انسان به وجود این عضو ارزشمند بستگی کامل دارد و از معجزات شگفت انگیز خلقت است که بیش از 70 هزار واکنش شیمی‌ای و 500 محصول آنزیمی و هورمونی در آن تجزیه و ترکیب می‌شود.

کبد خالی از پوشش عصبی است و تنها یک عصب ارتباطی با معده و لوزالمعده دارد.

هر چیزی که می‌خوریم، می‌آشامیم، تنفس می‌کنیم و یا با پوستمان تماس دارد سرانجام به کبدمان می‌رسد، بنابر این اگر این عضو دچار اختلال شود همه بدن را در گیر کرده و عوارض آن به سرعت انتشار پیدا می‌کند.

از مهم‌ترین علائم سلامتی کبد، شادابی پوست و وجود سه سرخی در گونه و لب و زبان می‌باشد.

مهمترین وظایف کبد 
1- سوخت و ساز کربوهیدرات، چربی‌ها و پروتئین‌ها. 
2- ذخیره سازی و فعال سازی ویتامین‌ها و مواد معدنی. 
3- تولید صفراء و سوداء جهت هضم غذا. 
4- جذب چربی‌های لازم برای بدن. 
5- پاکسازی آمونیاک (که یک ماده سمی است) از خون. 
6- تنظیم کننده قند، حرارت، فشار و حجم خون. 
7- تصفیه خون از سموم و مواد زائد. 
8- تولید گرما برای حفظ دمای بدن. 
9- بزرگترین مدافع بدن در مقابل داروهای وارده به بدن. 
10- از مهم‌ترین دستگاه‌های سیستم ایمنی در بدن. 
11- تنظیم فشار خون در خونریزی‌ها.

  جهت پیشگیری از بیماری‌های کبد و بخصوص کبد چرب رعایت نکات زیر توصیه می‌شود: 
 
1- اصلاح تغذیه 
  از مهم‌ترین اصول پیشگیری اصلاح تغذیه است، یعنی در خوردن و آشامیدن بداند که چه بخورد و چگونه بخورد و چه زمان بخورد که اصلاح تغذیه در واقع یعنی تعدیل و تنظیم اخلاط اربعه در بدن. 
  هرگاه مزاج‌های اربعه صفرا، سودا، بلغم و خون در حد تعادل باشد هیچ‌گاه زمینه تباهی کبد بوجود نمی‌آید. چنانچه یکی از اخلاط از حال تعادل خارج شد، اخلاط غیر طبیعی بر کبد حاکم می‌شود و زمینه بیماری‌ها و ناخوشی‌های کبد را فراهم می‌سازد. به همین دلیل است که همواره در طب ایرانی اسلامی پاکسازی معده و کبد مورد توجه جدی قرار گرفته است. 
  پرخوری (خوردن و نوشیدن بیش از حد نیاز طبیعی بدن)، بدخوری (خوب نجویدن و تند خوردن غذا، نظم نداشتن در زمان غذا خوردن، خوردن چند نوع غذای متفاوت با هم، خوردن غذاهای زود هضم با غذاهای دیر هضم، خوردن ماست با غذاهای گوشتی، خوردن آب قبل و بعد و وسط غذا، خوردن آب سرد بعد از غذای چرب، و...). 

•   کاهش مصرف گوشت و چربی‌ها و قندهای مصنوعی و مصرف بیشتر میوه و سبزیحات. 

  خوردن غذا بلافاصله بعد از غذای هضم نشده قبلی زیانبارترین چیزها برای کبد می‌باشد و همچنین خوردن آب بلافاصله بعد از غذا مخصوصاً بعد از نهار آن هم بطور یکدفعه سرکشیدن آزار دهنده کبد می‌باشد. 
 

•   خوردن آب زرشک، تمر هندی، آب کرفس، ماء الشعیر  برای تقویت کبد مفید می باشند. 

•   مصرف میوه های مانند انار، سیب، انگور و فندق انجیر، گلابی، آلبالو و خرمالو و لیمو ترش و شیرین و به  موجب تقویت کبد  و پاکسازی آن می شود. 

•   گیاهان خوشبو و معطر مثل  دارچین، گلاب، زعفران،  هل، زنجبیل، برای تقویت کبد مفید می باشد. 

•   میوه ها و گیاهان و شربت های تقویت کننده کبد برای اینکه تأثیر قوی تری داشته باشند باید به هنگام ناشتا و  با شکم خالی مصرف شوند. 

•   خوردن ماست به علت داشتن اسید لاکتیک فراوان موجب بالا رفتن  آنزیم های کبد می شود و به علت بلغم زا بودن آن در معده و کبد به مدت زیاد توقف کرده و موجب اختلال در کار کبد می شود. 

•   خوردن ماست با گوشت از جمله مواردی است که مضر بوده و موجب کبد چرب می شود. 

•   مصرف شربت آب لیموی تازه با عسل بصورت مرتب و همچنین خوردن نان جو و سوپ جو نیز در تقویت کبد بسیار موثر می باشد.  

•    در درمان و تقویت کبد باید طبع و همچنین سرد و یا گرم بودن معده بیمار لحاظ شود چون طبع بسیاری از داروهای تقویت کننده کبد، سرد می باشد و اگر سردی زیاد داده شود از جهت دیگر موجب اختلال در کار کبد می شود لذا داروها باید حتما با مشورت پزشک طب سنتی و بجا مصرف شود.

•   پرهیز از نوشیدن آب؛ بخصوص آب سرد و یخ پس از نزدیکی و جماع ؛ که شاید علت  کراهت داشتن آن این باشد که برای کبد ضرر دارد. 

•   در فاصله حدود نیم ساعت قبل از غذا تا 5/ 1 الی 2 ساعت بعد از صرف غذا نباید آب خورد. 
•   خونگیری بیش از حدّ چه حجامت باشد یا فصد یا زالو و بویژه خون دادن به افراط از ساعد دست برای کبد مضر می‌باشد. 
•   باید از خوردن غذاهای چرب و شور و سرخ کرده، خوراکی‌های شیرین، و تخم‌مرغ زیاد و نمک سدیم پرهیز کرد. می‌توان به‌جای آن از انواع میوه‌ها و سبزی‌ها به‌ویژه کلم، هویج و میوه‌های حاوی منیزیم مثل خرما، عسل، ژل رویال، پرتقال و اسفناج، غلات با سبوس استفاده کرد. 
•   پرهیز از زیاد خوردن گوشت (گوسفند، مرغ و ماهی). 
•   پرهیز از خورده خوری و ریزه خوری کردن. یعنی تا غذای قبلی هضم نشده و معده نسبتاً خالی نشده دوباره شروع به خوردن نکنیم. 

 
2- ورزش و فعالیت بدنی 
  انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم، (بخصوص برای افرادی که چاق هستند و یا استعداد چاقی دارند) چنانکه ابن سینا می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین تدبیرات جهت حفظ سلامتی بدن ورزش کردن است. 
  با انجام ورزش منظم و مداوم بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های کبدی درمان می‌شود ؛ زیرا با انجام ورزش مواد زائد و سمومات بدن از طریق تعریق و فعالیت قلب و کلیه‌ها دفع می‌شود و تنفس اکسیژن و هوای تازه و سالم موجب تولید خون صالح در بدن شده و موجب تقویت سلول‌های بدن می‌شود. 
 
3- تقویت و پاکسازی کبد 
مصرف انواع میوه جات، سبزیجات، بخصوص کاهو و هویج و خیار، روغن زیتون، انار و شاتوت که اثر معجزه آسایی روی کبد دارند. در حقیقت شاتوت ضد هپاتیت است. انواع بذرهای ملین از قبیل خاکشیر، اسفرزه، کبد بارهنگ، تخم ریحان و تخم شربتی، بالنگو، شیرخشت، ترنجبین، فلوس به مقدار کم، سوپ جو، آش جو، نان جو، بخصوص نان جوی دوسر، سالاد فصل همراه با لیموترش تازه و روغن زیتون قبل از غذا، زرشک و آب زرشک، عسل، کشمش، توت و انجیر، برگه هلو و کدو خورشتی، کدو حلوایی، کنجد، اسطوخودوس، بادرنجبویه، کاسنی، آب مرکبات، مغز بادام خام. 
  با تغذیه صحیح و مناسب می‌توان کبد را سالم نگه داشت. در واقع سالم بودن کبد مساوی است با سلامت جسم و روح. یکی از شگفتی‌های کبد ترشح ماده ضد ویروسی است به نام «اینترفرون». این ماده زمانی تولید می‌شود که کبد در نهایت سلامت باشد. پس باید از این اندام شگفت نهایت مراقبت انجام شود.

  پرهیز از خوردن روغن‌های نباتی و مایع و استفاده از روغن کنجد و زیتون در غذا و برای سرخ کردن. 
  پرهیز از مصرف آبی که مستقیم با یخ خنک شده باشد (مثل آب داخل پارچ که با یخ خنک شود). 
  پرهیز از غذاهای فریز شده و یخ زده، انواع سرخ کردنی‌ها مانند سیر داغ، پیاز داغ، چیپس، پفک، غذاهای چرب، نوشابه‌های گاز دار. 
  از منابع غذایی دارای پتاسیم، بیشتر استفاده کردن؛ مثل پرتقال، موز، کشمش، بادام، آلو و انواع سبزی‌ها. 
  پرهیز از مصرف زیاد مواد نشاسته ای و قند و شکر مصنوعی. 
  نوشیدن آب سرد و آب یخ یکی از عادات بسیار متداول به‌خصوص در فصل تابستان است. کبد در گرم‌ترین جای بدن قرار گرفته و خود عضوی است که گرمای اندام‌های دیگر را نیز تأمین می‌کند. بخش مقعّر کبد که همواره بر معده تکیه دارد ناگهان با هجوم صفر درجه آب یخ مواجه می‌شود، مسلم و بدیهی است تکرار این عمل می‌تواند آسیب جدی به کبد وارد سازد. در احادیث طب اسلامی خوردن یکباره آب معمولی نیز مکروه شمرده شده است تا چه رسد به اینکه نوشیدنی یخ باشد. شاید یکی از علل سرطان‌زایی نوشابه‌های گازدار علاوه بر مواد شیمیایی موجود در آن سرد و یخ بودن آن باشد؛ کسانی که عادت به نوشیدن نوشابه‌های گازدار دارند با چند خطر عمده روبرو هستند. یکی سرطان دهانه معده و سرطان بخش مقعّر کبد که تقریباً به معده چسبیده است، دوم بیماری بواسیر و شقاق، سوم بیماری دیابت. 
  نوشیدن آب سرد در حمام و یا درست هنگام خارج شدن از حمام نیز نهی شده است. 
  نخوردن آب سرد پس از یک ورزش سنگین یا کار طاقت‌فرسا که فرد را بسیار خسته و تشنه کرده باشد. 
  مصرف آب و مایعات به افراط، تحت هر عنوانی از جمله آب‌درمانیججکه متأسفانه برخی از متخصصین فن تغذیه بدون در نظر گرفتن رعایت مزاج و طبع افراد مطرح و تجویز می کنند، نهی شده است. 
 
  پیشگیری مقدم بر درمان است با اصلاح تغذیه و ورزش و فعالیت بدنی و تقویت کبد از بروز بیماریهای کبد از جمله کبد چرب جلوگیری کنیم. 

•   از بهترین مواد در تقویت کبد و درمان بیماری های کبد مصرف مرتب روغن زیتون بکر(بودار) همراه با غذا و همچنین روغن کنجد و حذف روغن های نباتی و مایع از برنامه غذایی می باشد. 

•   حذف سرخ کردنی ها و غذاهای آماده (فست فودها) و مواد صنعتی و کارخانه ای و نمک  و قند و شکر زیاد از برنامه غذایی.  

•   از خوردن ماست و دوغ و سردی جات زیاد و همچنین ترشی جات تهیه شده با سرکه خصوصا سرکه صنعتی پرهیز شود. 

•   از خوردن آب در اول و وسط و آخر غذا بلافاصله خصوصا آب سرد و بعد از غذای چرب جدا پرهیز شود. 

•   از خوردن آبی که بصورت مستقیم با یخ خنک شده پرهیز شود. 

•   از خوردن آب سرد بلافاصله بعد از ورزش و خسته شدن و بعد از خارج شدن از حمام گرم و بعد از مجامعت پرهیز شودکه برای کبد بسیار مضر می باشد. 

•   در صورت داشتن عطش زیاد به آب آشامیدنی خود یک قاشق چای خوری آب لیموی تازه  به آب اضافه شود که در کاهش عطش موثر است. 

•   عرق کاسنی و شاهتره همراه با خاکشیر از بهترین داروهای تقویت کبد می باشد. 

•   یک قاشق غذاخوری ترنجبین را در یک لیوان آب جوش حل کرده و بعد از صاف کردن با یک قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و صبح ها ناشتا به مدت حداقل یک هفته تا ده روز مصرف شود.  

•   مصرف دمکرده ریشه کاسنی، جوشانده عناب،  زرشک کوهی با گل خطمی نیز از داروهای موثر می باشد. 

•   مصرف شربت عسل با آب لیموی تازه، شربت آب غوره، شربت آلبالو

محصولات مؤسسه حکمت بنیان طیبستان، مسیری روشن را برای  رسیدن به سلامتی را برای شما به ارمغان می‌آورد.

جهت مشاوره و تهیه روغن‌های درمانی، رایحه های طبیعی، حرز و... می‌توانید از راه‌های ارتباطی زیر با نمایندگی طیبستان در استان یزد اقدام نمایید:

کانال ایتا: https://eitaa.com/tabiei۳۱۳
پیج اینستاگرام: organic_ofoq_salamat@
پیام‌رسان واتساپ : ۰۹۳۵۲۳۲۷۵۰۴ جعفری