محسن اسماعیلی و دیدگاه حکمای شیعه درباره مزاج حروف و تأثیر آن در اذکار
در این ویدیو، محسن اسماعیلی به یکی از مباحث کمتر شنیده‌شده در حوزه‌ی علوم حکمی و قرآنی می‌پردازد؛ موضوعی که ریشه در آثار علمای بزرگ شیعه و اهل سنت دارد: مزاج حروف و ارتباط آن با ذکرها و تأثیرات روحی و درمانی. او تأکید می‌کند که این دیدگاه ساخته و پرداخته ذهن شخصی او نیست، بلکه پیشینه‌ای غنی در منابع اسلامی دارد. از جمله در کتاب ارزشمند الخزائن اثر مرحوم ملا احمد نراقی که می‌فرماید: «برخی حروف آتشی‌اند، برخی آبی، برخی هوایی و بعضی ارضی». بنابراین همان‌گونه که انسان و اشیا دارای مزاج هستند، حروف نیز از مزاج ویژه‌ی خود برخوردارند.
منابع حکمی درباره مزاج حروف
محسن اسماعیلی توضیح می‌دهد که مراجعه به منابعی مانند شمس المعارف الکبری که از مهم‌ترین آثار در حوزه علم الحروف است، ما را با این تقسیم‌بندی آشنا می‌سازد. جالب آنکه مرحوم آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی در نگارش تفسیر قرآنی خود – در چهار جلد منتشر شده – از همین منبع استفاده کرده و دیدگاه‌های علمی آن را در توضیح ارتباط حروف با عالم هستی مورد توجه قرار داده است. بر پایه همین قانون، وقتی گفته می‌شود «ذکرها مزاج دارند»، منظور این نیست که هرکس بنا به دلخواه خود ذکری انتخاب کند، بلکه باید شرایط روحی، جسمی و درمانی فرد نیز مورد توجه باشد.
علم الحروف در خدمت طب و درمان
از منظر محسن اسماعیلی، در فلسفه‌ی اسلامی، علم‌الابدَان و علم‌الادیان در پیوند با هم معنا پیدا می‌کنند. او یادآور می‌شود که در آثار علمای بزرگی چون مجلسی اول در کتاب خواص الآیات، روایاتی درباره ارتباط آیات و اذکار با شرایط جسمی و روحی افراد آمده است. اگر فقهای شیعه و علمای اسلام این مباحث را مطرح نکرده بودند، او نیز سخنی نمی‌گفت، زیرا این آموزه‌ها ریشه در متون روایی دارند. در همین چارچوب، قانون طب امام رضا علیه‌السلام نیز تأکید می‌کند که گرمی با سردی و سردی با گرمی درمان می‌شود؛ در درمان روحی نیز همین منطق حکم‌فرماست.
ذکرها و تأثیرشان بر اساس مزاج
به گفته‌ی محسن اسماعیلی، هر ذکر مزاج خاصی دارد: برخی ذکرها ناری و آتشی‌اند، برخی هوایی یا آبی، و برخی ارضی و سنگین. حال اگر فردی دچار خشم یا حرارت بالاست، به منظور آرامش روح باید ذکری با مزاج سرد بر زبان آورد تا تعادل برقرار شود. او تأکید می‌کند که هیچ‌کس حق ندارد ذکر خاصی را برای درمان اجرا کند مگر آنکه اشراف کامل به علم مزاج حروف و تطبیق آن با مزاج انسان داشته باشد؛ زیرا ذکر در مقام درمان، نیازمند علم دقیق و معرفت است نه تقلید سطحی.
از شناخت حروف تا شناخت خویش
نتیجه‌گیری این گفتار آن است که ذکر گفتن اگر با آگاهی از ساختار وجودی انسان و مزاج حروف همراه شود، اثر عمیق‌تری بر روح و بدن خواهد داشت. امام رضا علیه‌السلام به ما یاد داده‌اند قانون تعادل در درمان، در همه عرصه‌ها جاری است؛ چه در طب بدن و چه در طب روح. پس شناخت مزاج ذکرها، شناختی از خویشتن نیز هست؛ زیرا هر حروف، همچون هر قلب، طبعی خاص و نیرویی نهفته دارد که اگر درست درک شود، ذکر به درمان و آرامش جان منتهی خواهد شد.
#محسن_اسماعیلی #مزاج_حروف #ذکر #علم_الحروف #ملا_احمد_نراقی #شمس_المعارف #امام_رضا #خواص_الایات #تفسیر_قرآنی #طب_اسلامی #علم_الابدن_و_الادیان
