محسن اسماعیلی و درس اخلاقی امام صادق علیه‌السلام در شیوه نقد و هدیه دادن عیب‌ها

در این ویدیو، محسن اسماعیلی به نکته‌ای لطیف و فراموش‌شده در فرهنگ گفت‌وگو اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد که چگونه فضای مجازی امروز، به‌جای رشد و هدایت، گاه به میدان خودنمایی و تخلیه‌ی هیجانات منفی تبدیل شده است. در حالی‌که در نگاه دینی و تربیتی، اگر نقدی قرار است انجام شود، باید در فضای حقیقی و با اخلاق قرآنی شکل گیرد تا هیچ‌گونه کینه و تهمتی در آن نباشد.

نقد علمی یعنی دلسوزی، نه عقده‌گشایی

محسن اسماعیلی یادآوری می‌کند که هدف نقد هدایت است، نه دیده شدن. او می‌گوید: علمای سلف نقد را عبادت می‌دانستند، چون با نیت خیر انجام می‌شد نه برای تحقیر دیگری. در فضای حقیقی، نقد سالم نه کینه می‌آورد و نه کدورت؛ بلکه زمینه‌ای ایجاد می‌کند برای رشد متقابل و اصلاح رفتارهای نادرست. اگر نقد، علمی و منصفانه باشد، مانند چراغی است که هم سخن‌گو را می‌تاباند و هم شنونده را.

هدیه‌ای از جنس حقیقت؛ نگاه امام صادق علیه‌السلام

اسماعیلی با استناد به روایت زیبای امام صادق علیه‌السلام می‌گوید: بهترین و دوست‌داشتنی‌ترین افراد نزد امام، کسانی هستند که عیوبشان را به آن حضرت هدیه دهند. تعبیر امام چقدر ظریف است! او نمی‌گوید عیب را به رخ بکش، بلکه می‌فرماید به هدیه بده. هدیه را چگونه تقدیم می‌کنند؟ با احترام، با لبخند، با نیت شاد کردن. پس اگر می‌خواهی عیب کسی را یادآوری کنی، باید همان‌گونه عمل کنی: اول خوبی‌هایش را یادآور شو، سپس نقدت را با مهر و احترام تقدیم کن.

امر به معروف؛ روشی از جنس محبت

به گفته‌ی محسن اسماعیلی، امر به معروف و نهی از منکر تنها در صورتی مؤثر است که کرامت انسانی مخاطب را حفظ کند. وقتی کسی احساس احترام و ارزش کند، سخن ناقد را می‌پذیرد. اما اگر احساس کند شخصیتش تحقیر شده، حتی اگر حق با ما باشد، دل او بسته می‌شود. اینجاست که امام صادق علیه‌السلام مسیر درست را ترسیم می‌کند: نقد را به شکل هدیه بده، با ادب و احترام، تا دل‌ها آرام بماند و هدایت پدید آید.

جهاد تبیین؛ از گفتار زشت تا گفت‌وگوی زیبا

در ادامه، محسن اسماعیلی اشاره می‌کند که قرآن و سیره معصومان ما را به جهاد تبیین فرا می‌خواند؛ اما این جهاد با بی‌احترامی و ناسزا ناسازگار است. کسی که می‌خواهد هدایتگر باشد، باید نقد را با روحیه‌ی مصلحانه و عاشقانه بیان کند. او می‌گوید اگر در نقد، عشق به هدایت نباشد، حتی سخن درست نیز تلخ جلوه می‌کند. بنابراین در نقدهای خود، نه عقده بگشاییم، نه تحقیر کنیم، بلکه عیب را هدیه کنیم تا جامعه رنگ آرامش بگیرد.

#محسن_اسماعیلی #امام_صادق #اخلاق_گفتگو #هدیه_نقد #عیب_گویی_سالم #جهاد_تبیین #امر_به_معروف #نقد_سازنده #اخلاق_اسلامی #هدایت #رشد_معرفتی